Tarih
İlçeye ilk gelen ve yerleşen halkın kim olduğu konusunda çeşitli kaynaklarda değişik bilgilere rastlanılmaktadır. Geçmişte büyük uygarlıkların kurulduğu Mezopotamya bölgesinde yer alan İlçe değişik tarih devirlerinde çeşitli uygarlıkların etkisi altında kalmış ve her uygarlık bugüne değin izler bırakmıştır. İdil İlçesi tarihi M.Ö.2000’li yıllara kadar gitmektedir. Mardin’in tarihine göre Antakya’yı Nusaybin’i ve Midyat’ı kuran Nikkaur adındaki bir kral aynı zamanda İdil’i de kurmuştur. İlk adı Zarih idi. Bu kelime Arapça olup “ekici” demektir. M.Ö. 2000’li yıllarda bu beldeye yerleşmiş olan Zapdey adındaki bir bey yöreye kendi adını vermiştir. Böylece bir süre beldenin ismi “Beyt Zapdey” yanı “Zapdey’in evi” olarak kalmıştır. Bölgede sırasıyla Gutiler Asurlar ve Aramiler hüküm sürmüştür. MÖ 6. yüzyıla kadar Bölge Zarih adıyla anılmaktaydı. M.Ö. 600 yıllarında Persler burayı istila ettikten sonra Hazağ (Hazak) ismini vermişlerdir. Hazak Farsça olup cesur mert demektir. Mezkur tarihlerde Kral Şabur adındaki Pers kralı binlerce askerle burayı istila ederek 10.000 (onbin) esiri beraberinde götürerek öldürmüştür. M.Ö. 311 yılında Pers İmparatoru Darius'un Büyük İskender'e yenilmesiyle bu bölgede Hellenizmin etkisi altına girmiştir.
İdil
Hellenistik dönemde Hazak olarak anılan ve M.Ö.3 23 yılında İskender'in ölümüyle birlikte Selevkos Krallığının elinde kalan İdil; daha sonra Roma İmparatorluğu topraklarına katılmıştır. Hazreti İsa’nın doğumundan sonra Hıristiyanlığın dünya üzerinde yayılmasına paralel olarak halk Hıristiyanlığı kabul etmiş ve M.S. 57 yılında bölgeye gelen Mor Aday isminde bir havari tarafından Süryanilik yayılmıştır. Çok yakın zamana kadar İlçe Merkezi ve pek çok köy Süryani Kadim mezhebine bağlı iken Müslüman halkın İlçeye yerleşmesi ve Hıristiyanların yurt dışına göç etmeleri sonucu Müslümanlar çoğunluk durumuna gelmişlerdir Tarihsel gelişim içinde yakın zamana kadar bir Hıristiyan nüfusunun çoğunlukta olduğu bir İlçe olan İdil’in İlçe merkezine 1970'li yıllardan sonra Müslüman köylerin ve göçer (koçer) ailelerin yerleşmesi buna karşın Hıristiyan vatandaşların yurt dışına ve büyük şehirlere göç etmesiyle demografik yapısı değişmiştir. Göç nedenleri; tarım alanlarındaki verim düşüklüğü hayvancılığın istenilen düzeyde yapılamaması ve siyasi istikrarsızlıktır. Göçler yurt dışında Suriye Lübnan Almanya İsveç ve İsviçre’ye; yurt içinde ise Mardin Diyarbakır Gaziantep Adana Mersin ve İstanbul İllerine olmaktadır. İlçemizde farklı dini inançlara bağlı vatandaşlar bulunmaktadır. Bunlar Süryaniler Müslümanlar ve bir tek köyde mevcut olan Yezidilerdir. 1970’lı yıllarda İlçeye yerleşen Müslümanlar bugünkü nüfusun hemen hemen % 99’unu teşkil etmektedir. 1924 yılına kadar köy olan İdil 1924 yılında Cizre İlçesine bağlı bir Bucak 1937 yılında İlçe olmuştur.
İdil
İdil başlangıçta Mardin İline bağlı bir İlçe iken; 18 MAYIS l990 tarih ve 20522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 16 MAYIS 1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Şırnak İline bağlanmıştır. 1937 yılında İlçe olduktan sonra Midyat İlçesine bağlı Haberli (Basibrin) bucağı ile Nusaybin İlçesine bağlı Oyalı (Alyan) bucağı ve bunlara bağlı köyler İlçemize bağlanmıştır. Midyat İlçesine bağlı bir bucak iken 1989 yılında Dargeçit’in ilçe statüsüne kavuşturulmasıyla İlçemize bağlı Beğendi Belen Bostanlı Çukurdere ve Yanılmaz köyleri İdil’den ayrılmıştır. Halen İlçemize bağlı 64 köy ile bu köylere bağlı 21 mezra bulunmaktadır. Ayrıca köylerin arasındaki arazi ihtilafları ve köy içindeki çekişmeler nedeniyle bazı aileler arazilerinin bulundukları yerlere üç dört ev yaparak yerleşmekte ve böylece yeni yerleşim yerleri oluşmaktadır. İdil’deki mevcut durum çok dağınık bir yerleşim yapısı göstermekte ve kamu hizmetlerinin götürülmesinde güçlükler meydana getirmektedir. İdil Kaymakamlığının teklifi ve Şırnak Valiliği’nin uygun görmesi sonucunda boşalmış köylerin tamamına geri dönüş izini verilmiş olup köye geri dönüşler sürmektedir. Terör nedeni ile boşalan köylerden Peçenek Basak Işık Çukurlu Kayı Yalaz ve Yuvalı köylerine yerleşen vatandaşlarımıza ilçe Kaymakamlığınca gerekli hizmetler götürülmektedir. Boşalan köylerden Yayla Köyüne ise geri dönüş izni verilmesine karşın henüz köye dönen olmamıştır. İdil İlçe Merkezi beş mahalleden ibaret olup
Eski İdil olarak bilinen Aşağı Mahallede Süryani vatandaşlar da yaşamaktadır. Hıristiyanlardan genç nüfus çoğunlukla yurt dışına göç etmiştir. İlçede yalnızca 8 Hıristiyan aile mevcuttur. Müslüman nüfus önce İlçe içinde Yukarı Mahalleye 1970 yılından itibaren yerleşmiş ve gayrimenkul edinmiştir. 1978 yılından itibaren de çoğunluğu teşkil etmiştir. Halen İlçemize bağlı Haberli Öğündük ve Sarıköy ile İlçe merkezi Aşağı Mahallede Süryani vatandaşlarımız ikamet etmektedir. Yezidi vatandaşlarımız ise Mağara Köyünde yaşamaktadır. Coğrafya
İdil’in kuruluşunda tarihi coğrafi özellikler etkili olmuştur. Şehrin Cizre İlçesine ve Suriye sınırına olan yakınlığı ve Topografik özellikleri ilçenin tarihinde önemli bir rol oynamıştır. İdil’in kuzey ve kuzey batısı dağlık ve engebelik güneyi ise ovalık bir arazi özelliğini gösterir. Arazi yapısı İlçenin kuzeyinden güneyine doğru alçalarak dağlık ve engebelik yapıdan düz ovaların yer aldığı bir görünüşe bürünür. Şehir bu iki farklı unsurun ortasında yükseltileri fazla olmayan tepelerin üzerinde kurulmuştur. İdil İlçesi Güneydoğu Anadolu’nun doğusunda bulunmaktadır. İlçenin Yüzölçümü 1224 km² olup rakımı ise; 773 metredir. İdil İlçesi Şırnak İline 75 kilometrelik bir yol ile bağlıdır. Doğusunda Cizre batısında Nusaybin ve Midyat İlçeleri Kuzeyinde Dargeçit ve Güçlükonak İlçeleri ile güneyde Suriye Arap Cumhuriyeti bulunmaktadır. İlçenin Suriye ile 24 kilometre sınırı olup sınır kapısı bulunmamaktadır. İklim; Karasal iklimin egemen olduğu İdil’de yazları kurak ve sıcak kışları soğuk ve yağışlı geçer. Yağışlar genellikle kışları kar ve yağmur olarak düşer. Yıllık ortalama m²’ye 633.5 mm3 yağış düştüğü saptanmıştır. Yağış yüklü bulutlar ve rüzgarlar genellikle güneydoğu istikametinden gelir. Bitki Örtüsü; Bitki örtüsü bakımından İlçemiz fakir bir yapıya sahiptir. İdil-Midyat yolu güzergahı ile güney batı ve batı bölgelerinde meşelik alanlar mevcuttur. Bilinçsiz kesim nedeniyle bu meşelik alanlar da giderek tükenmeye yüz tutmaktadır. Bu alanlar dışında İlçe geneli bozkır bir görüntü arz eder. Hidrografya; İlçemizin kuzeyindeki Dicle nehri İlçemiz ile Güçlükonak İlçesi arasında doğal bir sınır oluşturur. Ayrıca İlçenin muhtelif bölgelerinde baharda yağan ve eriyen kar sularını toplayan yazın da kuruyan bir kaç dere yatağı mevcuttur. Bunların belli başlıları Du*** ve Saklan dereleridir. İdil Belediyesi İdil Belediyesi 1937 yılında kurulmuş ve 1978 yılına kadar Belediye Başkanları Hıristiyan vatandaşlarından seçilmiştir. 1978 yılında ilk kez bir Müslüman Belediye Başkanı İdil’de görev almış ve bugüne kadar durum bu şekilde devam etmiştir.
İdil
Nüfus
İlçenin Nüfusu İlçe oluşundan günümüze kadar artış kaydetmiş ve özellikle 1990’lı yıllardan itibaren göçlerin de etkisiyle artmıştır. İlçe olduğu 1937 yılında 1000’nin altında olan nüfus 1990 sayımında İlçe Merkezi için 12.988 olarak saptanmıştır. İlçeye bağlı köy ve mezralarda 1990 nüfus sayımı sonuçlarına göre 3l.425’dir. 1997 yılında ise artış devam etmiş İlçe merkezi 21.840 Belde köy ve mezralardaki nüfus ise 33.670 ‘tir. Toplam olarak İlçe nüfusu ise 55.510’dur. Son olarak 2000 yılı sayımında da Beldeler 8.599 Köyler 31.777 İlçe merkezi 20.597 olmak üzere toplam İlçe nüfusu 60.973 olarak gerçekleşmiştir. İdil İlçesinde üç din bir arada huzurlu bir biçimde yaşamaktadır. Müslümanların yanı sıra Süryani vatandaşlarımız İlçe Merkezi Aşağı Mahalle Öğündük Haberli ve Sarıköy’de Yezidi Vatandaşlarımız ise Mağara Köyü’nde yaşamaktadır. 2004 yılında İdil’e iki önemli “geri dönüş” gerçekleşmiştir. Terör nedeniyle boşalan köylere dönen vatandaşlarımızın yanı sıra
terör olaylarının artmasından dolayı yurtdışına giden Süryani ve Yezidi vatandaşlarımız da köylerine dönmüştür. Sarıköy’ün esas sahipleri olan Süryani vatandaşlarımız 1990’lı yıllarda terör olaylarının artması nedeniyle Avrupa’nın çeşitli ülkelerine göç etmişler ve bir güvenlik zafiyetinin oluşmaması için yerlerine Yayalar Köyü’nden bir grup Geçici Köy Korucusu “geçici görevle” yerleştirilmişti. Köyün esas sahipleri Süryani Vatandaşlarımızın köye dönme taleplerinin yerinde görülmesi üzerine Şırnak Valiliğinin talimatı ile Sarıköy’deki Geçici Köy Korucuları tahliye edilmişler ve Sarıköy 24 Eylül 2004 tarihinde İdil Kaymakamı Hasan Tanrıseven tarafından Mor Gabriel Metropoliti Samuel Aktaş’ın da katılımıyla düzenlenen bir tören ile Süryani vatandaşlarımıza teslim edilmiştir. 1980’li yıllarda artan terör olayları nedeniyle Almanya’ya giden Yezidi Vatandaşlarımızın da geri dönüş talepleri üzerine Şırnak Valiliğinin emri ile Mağara Köyünde bulunan Geçici Köy korucuları esas görev yerleri olan Bozkır köyü’ne geri dönmüşler ve 15 Ekim 2004 tarihinde İdil Kaymakamı Hasan Tanrıseven tarafından Yezidilerin ileri gelenlerinin de katılımıyla Mağara Köyü Almanya’dan dönen Yezidi Vatandaşlarımıza teslim edilmiştir. Sarıköy ve Mağara Köylerine dönen Süryani ve Yezidi Vatandaşlarımız evlerinde tadilat tapmaya başlamış olup 2005 yılı bahar aylarında Avrupa’dan dönecek vatandaşların sayısının artması beklenmektedir.İdil
İdari Yapı
İdil
İlçe teşkilatı kurulduğu 1937’den 1990’a kadar Mardin İline 1990’da Şırnak İlinin kurulmasıyla Şırnak’a bağlı bir İlçe olarak Mülki İdare taksimatında yer almaktadır. Kamu hizmetleri genel olarak 1993 yılında tamamlanan Hükümet Konağında verilmektedir. Hükümet Konağının giriş katında Adliye birinci katında Mal Müdürlüğü ve Nüfus Müdürlüğü ikinci katında Kaymakamlık ve İçişleri Bakanlığı teşkilatı büroları üçüncü katında ise Milli Eğitim Müdürlüğü Tapu ve Sicil Müdürlüğü ile Müftülük yer almaktadır. Hemen hemen bütün Kamu Kurumlarında personel sıkıntısı bulunmaktadır. İlçe Tarım Müdürlüğü Halk Eğitim Merkezi İlçe Jandarma Komutanlığı ve İlçe Emniyet Amirliği müstakil binalarda hizmet vermektedir. Emniyet Amirliği bünyesinde Trafik Tescil ve Denetleme Büro Amirliği de bulunmaktadır. İlçede Ziraat Bankası tek banka olarak hizmet vermektedir. 1979 yılından itibaren devlet tarafından göçer (koçer) aşiretlerinin iskanını sağlamak için İlçe merkezinde Atakent ve Turgut Özal Mahallelerinde Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünce sosyal Konutlar yapımı planlanmış ve Ekim 1986’da 196 adet olmak üzere 1998’de toplam 344 konut tamamlanarak hak sahiplerine dağıtılmıştır. 1989 yılına kadar İlçe merkezi Yukarı mahalle ve Aşağı mahalle olmak üzere iki mahalleden oluşmaktaydı. Göçer ailelerinin İlçe Merkezine yerleşmesi sonucunda nüfusta ciddi bir artış meydana gelmiş ve mevcut mahalleler yetersiz hale gelmiştir. Bu bağlamda yeni oluşan semtlerin idare durumu Belediye Başkanlığı Encümenliğince yeniden düzenlenmiş Yukarı Mahalle Aşağı Mahalle Yeni Mahalle Atakent Mahallesi ve Turgut Özal Mahallesi olarak 5 mahalleye dönüştürülmüştür. İlçe nüfusunun başlangıçta hızla artması sonucu imar planı uygulamaları dikkate alınmadan sağlıksız ve düzensiz bir şehirleşme oluşmaya başlamıştır. Buna köylerden İlçe Merkezine çeşitli sebeplerle yaşanan yoğun göçte eklenince gecekondu şeklinde binaların yapımı her geçen gün daha da artmıştır. İlçe merkezinde kanalizasyon şebekesi yapımı önemli ölçüde tamamlanmasına karşın ilçe merkezinin hızla büyümesi nedeniyle ilave kanalizasyon şebekesine ihtiyaç bulunmaktadır. Yeni imar planı çalışmaları ise halen devam etmektedir. İlçemizdeki binalar genellikle taş ve briketten yapılmaktadır. Bu türdeki binalar alt yapı hizmetlerinden yoksun bulunduklarından genellikle sağlıklı ve kullanışlı konut değildirler. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığına İdil’de toplu konut yapılması için müracaatta bulunulmuş olup fizibilite çalışmaları tamamlanmıştır. İlçenin yeni imar planının onaylanmasının ardından 100 dairelik toplu konut yapımına başlanması hedeflenmektedir. İlçeye bağlı 2 Belde 64 Köy ve 21 Mezra bulunmaktadır. İlçemizin özellikle dağlık kesimindeki köylerin mezraları dağınık ve köylere uzaktır. İdil
Sosyal Durum
Yerleşme 1979 yılından itibaren devlet tarafından göçer aşiretlerinin iskanını sağlamak için İlçe merkezinde Atakent ve Turgut Özal Mahallelerinde Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünce göçer Konutları yapımı planlanmış ve Ekim 1986’da 196 adet konut tamamlanarak hak sahiplerine dağıtılmıştır. Aynı şekilde kendilerine konut yapımı için 344 göçer ailesi daha müracaatta bulunmuş olup
bu şahısların hak sahipliği işlemleri son olarak 2004 yılında tamamlanmış bulunmaktadır. 1989 yılına kadar İlçe merkezi Yukarı mahalle ve Aşağı mahalle olmak üzere iki mahalleden oluşmaktaydı. Köçer ailelerinin İlçe Merkezine yerleşmesi sonucunda nüfusta ciddi bir artış meydana gelmiş ve mevcut mahalleler yetersiz hale gelmiştir. Bu bağlamda yeni oluşan semtlerin idare durumu Belediye Başkanlığı Encümenliğince yeniden düzenlenmiş Yukarı Mahalle Aşağı Mahalle Yeni Mahalle Atakent Mahallesi ve Turgut Özal Mahallesi olarak 5 mahalleye dönüştürülmüştür. İlçe nüfusunun başlangıçta hızla artması sonucu imar planı uygulamaları dikkate alınmadan sağlıksız ve düzensiz bir şehirleşme oluşmaya başlamıştır. Buna köylerden İlçe Merkezine çeşitli sebeplerle yaşanan yoğun göçte eklenince gecekondu şeklinde binaların yapımı artmıştır. İlçemizdeki binalar genellikle taş ve briketten yapılmaktadır. Son zamanlarda İdil’de modern binaların yapıldığı gözlenmektedir. Toplu Konut İdaresinin yapmayı planladığı 100 konutun hizmete girmesiyle ilçede kifayetli konut açığı azalacaktır. İlçede düzenlenen önemli sosyal etkinlikler İlçede 1997 yılından bu yana İdil Kaymakamlığı Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD) ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İşbirliği ile yapılan geleneksel “Bizim İdil Şenlikleri” yapılmaktadır. Şırnak İlinin tek festivali olma özelliği taşıyan Bizim İdil Şenlikleri İdil’de bir çok yeniliğin öncüsü olmuş gençlerin ve her kesimden İdillinin ufkunu genişleten sosyal kültürel etkinlikleri ve eğitime katkılarıyla uzun süreler boyunca yalnız İdil’de değil Şırnak’ta ve hatta ülke çapında ses getiren bir organizasyon olmuştur.• Bulutsuzluk özlemi ile İdil’in rock müziği ile tanışması
• Gönüllü kuruluşların katkıları çeşitli eğitim birimleri açılması
• Konusunda uzman kişilerle söyleşiler düzenlenmesi hep Bizim İdil Şenlikleri kapsamında olmuştur. Bizim İdil Şenliği İstanbul’un İzmir’in Diyarbakır’ın ve Van’ın kırsal alan ile buluşması kent ile kırın kucaklaşması bilgi ve birikimlerin Suriye sınır boyunda yer alan Güneydoğu’nun bu şirin ilçesinin insanlarına aktarılma çabası takdire şayan gönüllü bir sivil toplum hizmetidir. Bu şenlik İdil de “bizim ülkemizin topraklarından” diyerek uzak diyarlardaki yetişmiş insanlarımızın değerli hocalarımızın İdil’i sahiplenmesi
Güneydoğu’nun sosyokültürel ve ekonomik kalkınmasında Bir model oluşturma gayretidir.Bugüne kadar yapılan şenlikler ve tarihleri şöyledir: • Birinci Bizim İdil Şenliği
11-12 Ekim 2004 • İkinci Bizim İdil Festivali 2-8 Kasım 1998 • Üçüncü Bizim İdil Eğitim Bilim Kültür Şenliği 28-30 Nisan 2000 • Dördüncü Bizim İdil Şenliği 2001 • Beşinci Bizim İdil Eğitim Kültür ve Sanat Şenliği 08-10 Ekim 2004 8-10 Ekim 2004 tarihleri arasında 3 yıl aradan sonra ilçemizde “5. Bizim İdil Eğitim Kültür ve Sanat Şenliği” geniş katılımlı olarak gerçekleştirilmiş olup Festivalde öğrencilere gençlere çiftçi ve İdilli bayanlar başta olmak üzere tüm toplum kesimlerine yönelik faaliyetler gerçekleştirilmiştir. YYÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ayşe YÜKSEL Prof. Dr. Nafi Çoksöyler Prof. Dr. Yıldız Tümerdem Doç. Dr. Neşe Özgen Doç. Dr. Ahmet Ersay Yrd. Doç. Dr. Süleyman Kozat başta olmak üzere çok sayıda öğretim üyesi ÇYDD’nin ulusal ölçekteki bazı şubeleri ile yöneticileri konuk ve katılımcı olarak görev almıştır. İlçemiz YİBO konferans salonunda Yrd. Doç. Dr. Serap ve Hüseyin Yükrük tarafından Halk müziği dinletisi verilmiş ardından aynı okul içerisinde öğrencilerin resim sergisi açılmış tiyatro gösterisi gerçekleştirilmiştir. Festivale yazar Ayşe KULİN ASM Yapımcılık Organizasyon ve Müzik Mavi Jeans ile sanatçı Tolga SAÃ�’ın sponsor olarak destek vermiştir. Sanatçı Tolga SAÃ�’ın vermiş olduğu konserde her yaştan İdilli gönlünce eğlenmiş 7 binden fazla kişinin izlediği gece konseri son yılların en yüksek katılımlı etkinliği olarak belleklerde yer etmiştir. Bu etkinlikler kapsamında müteakip günde ilçedeki tarihi yapılar gezilmiş olup ayrıca Şenlikte son yıllarda İdilde yapılan eğitim çalışmalarının değerlendirildiği bir de panel düzenlenmiş ve panelde eğitimden sağlığa kadar birçok konuya değinilmiştir. Şenlikler kapsamında İdilliler arasında bilardo turnuvası halk koşusu okullar arası basketbol voleybol turnuvası ilk ve orta öğretim öğrencileri arasında şiir ve kompozisyon yarışmaları gerçekleştirilmiştir. İlçemizde geleneksel geniş aile tipi mevcuttur. Bazı ailelerde iki kuşak hatta üç kuşak bir arada bulunmaktadır. Ailelerde poligami evlilikler ve çok çocuk yapma geleneği yaygındır. Ailede erkek çocuk sahibi olmak çok önemlidir. Erkek çocuk aileler arası anlaşmazlıklarda bir güç unsuru olarak görülmektedir. Aileler ataerkil bir yapıya sahiptirler. Evlenme yaşı kızlarda 15-16 erkeklerde 17-18’dir. Son yıllarda okullaşmanın armasıyla evlenme yaşı yükselme eğilimindedir. Evlenme türlerinde genellikle görücü usulü ile ekonomik nedenlerle “ berdel ” yani değiş-tokuş sistemi yaygındır. Berdel genellikle başlık parası bulamayanların akrabalığı pekiştirmek isteyenlerin ve orta yaşı geçkin erkeklerin ikinci evliliği yapmak için kendi aralarında kız çocuklarını değiştirmeleridir. İlçemizde başlık parası yaygın ve başlık ağır koşullar içermektedir. Başlık kıza ve birkaç kuşak akrabaya hediyeler takı ve ev eşyalarını kapsamaktadır. Aile nüfusunun fazlalığı nedeniyle erkekler yaz aylarında Anadolu’nun çeşitli İl ve İlçelerine çalışmaya gider ve kazandıkları paralar ile yıllık geçimlerini temin etmeye çalışırlar. Kadınlar çalışma hayatında erkeği ile ortak çaba gösterir. Çocuk bakımı odun toplama tezek yapma hayvanların bakımı vb. işler kadına ait görevlerdir.
İlçemizde genel olarak erkeklerin giysisi şal-şepik kadınların giysileri ise fistan (entari) dir. Ancak gün geçtikçe bu giysilerin yerini takım elbiseler ile diğer kadın giysileri almaktadır. Yaşlı erkekler ile orta yaşlılar daha çok şalvar yelek ve ceket giyerler. Fakat yine de vazgeçilmeyen elbise şal-şepiktir. Şal-şepik çok ince tiftik ipliğinden dokunmaktadır. Şal-şepik yelek ve şelame olarak dört parçadan oluşmaktadır. Şal-şepik’in alta fanila yerine giyilen “kiras”ı ve kol ucuna iliştirilmiş levendi denilen bir parçası daha vardır. Şal geniş boru paçalı olup pantolon yerine giyilir. Gömleğin üstüne şepik denilen parça giyilipbele şeleme denilen geniş ve kalın bir kuşak bağlanır. Daha sonra yelek giyilerek kiras (fanila)’ın kol ucuna bağlı levendi (bilek kuşağı) bilek üzerine sarılır. Başa da ya kefi bağlanır veya şapka giyilir. Kadının genel giysisi ise; fistan (entari) olup
paçası ayak bileklerine kadar uzanır. Genel olarak kadife çemçem denilen kumaş veya diğer değerli ithal kumaşlardan dikilir. Göğüs kısmı hafif açık olup alta giyilen ön kapama kısmı fistolu ve ucu nohut büyüklüğünde bağlanmış rengarenk kumaş parçaları ile bezenmiş bir yelek giyilir yine alta giyilen kiras denilen uzun alt eteğin koluna iliştirilmiş levendiler fistan üzerinden kol bileklerine sarılır. Bele ise ince kumaş bağlanır. Kadınlar başlarına kıtan denilen uzunca bir tülbent bağlanır. Kıtan denilen tülbent boncuk ve fistolarla süslenir. Bundan başka göğüs üzerine çeşitli altın çerçeveli süs taşları takılır. Kulaklara berguhar denilen boğazdan birbirine bağlı küpeler tetreme ve semek denilen gerdanlık ve diğer ziynet eşyası takılır. Kadınların kullandığı hicol serkezi ve hırhal gibi diğer takıları da vardır. El Sanatları İlçemizde kendine has özellikleri bulunan güzel el sanatları bulunmaktadır. Şal - şepik kilim keçe halı el yapısı yastık yüzleri dantel çeşitleri heybeler sırt çantaları buğday sapından yapılmış tepsiler sepet çeşitleri tahta kaşıkları ve seccadeler örnek verilebilir. İdil
Ekonomi
Şehrin Midyat-Cizre yolu üzerinde bulunması beşeri özelliklerini belirlemede önemli bir etken olmuştur. Cizre İlçesine yakınlığı ve ekonomik ihtiyaçlarını buradan karşılaması önemli toplumsal bir özelliktir. İdil için Cizre
hem tarihte hem de günümüzde önemli bir ticari merkez olmuştur. Irak sınırı ile neredeyse tüm ticari ilişkiler Cizre üzerinden yapılmaktadır. Şehrin Suriye ile olan ticareti ise Nusaybin bağlantılıdır. Bu yönleri ile komşuları olan Midyat Nusaybin ve Cizre İdil’i önemli oranda etkilemiştir. İlçenin Irak ve Suriye’ye yakınlığı şehir ekonomisi açısından hayati önem taşır. İlçe Halkı geçmişte Suriye ve Irak’la informal ticaret yaparak geçimini temin etmekteydi. Geçmiş yıllara göre günümüzde tarım sektörünün ekonomideki payının azaldığı bunun yerine hizmet sektörünün önem kazandığı görülmektedir. İlçemizde henüz Sanayi tesisi bulunmamaktadır. İlçe halkının halen en önemli geçim kaynağı tarımdır. Habur sınır kapısının yeniden faal hale gelmesiyle başlayan yoğun ekonomik faaliyet İlçe gelirlerine “hizmet” sektörünü de eklemede etkili olmuştur. Önceleri sadece servis ve kamu sektörü ile sınırlı olan hizmet sektörü mazot taşımacılığı ile çeşitlenmiş ve zenginleşmiştir. Mazot taşımacılığı ile elde edilen geliri aynı zamanda “Ticari kazanç”lar kategorisinde değerlendirmek mümkündür. Kamyon ve ticari taksilerle yapılan taşımacılık ilçeye önemli ölçüde gelir kazandırmaktadır. İlçe halkımızın en önemli gelir kaynaklarından biri halen zirai kazançlardır. Zirai kazançlar içerisinde hayvancılıktan elde edilen parasal değer önemli bir yer tutmaktadır. Hayvanlardan elde edilen süt peynir yün canlı et ve yağ gibi ürünler tüccarlara satılmaktadır. İlçemizde bahar aylarında mevsimlik mandıralar kurulmaktadır. Bu mandıralar topladıkları sütten elde ettikleri ürünleri büyük yerleşim yerlerine götürerek pazarlamaktadırlar. İlçemizde et kombinası ve modern mandıra kurulduğu takdirde yetiştiricinin gelir düzeyinin daha iyi bir seviyeye getirilmesi mümkündür. İlçemizde tarım ürünlerinden özellikle buğday arpa mercimek nohut pirinç ve pamuk yetiştirilmektedir. Haberli ve Öğündük köylerinde bağcılık yaygındır. Dicle Nehri kıyısında bulunan Sulak Hendek Yuvalı Yarbaşı Bereketli ve Dirsekli köylerinde sebzecilik yapılmaktadır. İlçemizde elde edilen tarımsal ürünler İlçe Merkezi veya çevre ilçelerde pazarlanmaktadır. Alakamış Gedik Çığır gibi sulama imkanı olan köylerde sulu tarım özelliklede pamuk üretimi önemli bir geçim kaynağıdır. Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından yer altı suyu bakımından zengin olan ova köylerinde sulama amaçlı sondaj yapılması halinde bir çok arazinin sulanabilir hale geleceği bunun sonucunda da pamuk üretiminde önemli artışların meydana geleceği tahmin edilmektedir. İlçemizde üretilen pamuk Fiskobirlik’in Nusaybin şubesine veya tüccarlara satılmaktadır. Hayvan varlığı yönünden büyük potansiyele sahip olan İlçemizde bilimsel anlamda hayvancılığın yapılmaması İlkel usullerle göçer aşiretleri tarafından yapılması ve hayvan ürünlerinin iyi pazarlanamaması nedeniyle hayvancılıkta elde edilen gelir giderek azalmaktadır. Ziraai açıdan başlıca sorunlar; vatandaşa modern tarım uygulamaların öğretilmesinde karşılaşılan güçlükler gübre kullanımındaki eksiklikler ve sulu tarım arazisi için gerekli olan yer altı ve yer üstü sularının azlığıdır. (sulama kanallarının olmayışı iyi tohumluk kullanımında karşılaşılan güçlükler vb.) Hem elektrik üretmek hem de sulama suyu temin etmek üzere inşa edilecek olan Cizre barajından elde edilecek sulama suyundan İlçemizdeki 48 köy ve mezra faydalanacaktır. Bahse konu köy ve mezraları kapsayan sulama projesi etüt çalışmaları Devlet Su İşleri Diyarbakır 10. Bölge Müdürlüğünce 26.10.1989 tarihinde başlatılmıştır. İlçemizdeki Ziraat Bankası şubesi tarımsal krediler ile İlçe tarımına katkıda bulunmaktadır. İdil’de Tarım Kredi Kooperatifi ve Diğer Kooperatifler bulunmadığından bunların görevlerini de kısmen Ziraat Bankası üstlenmektedir. BOTAŞ Şefliği ve Enerji Santralleri Kerkük-Yumurtalık Boru Hattı ile taşınan petrolün iletilmesi için kurulan Botaş PS 3A İstasyonu şeflik olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. BOTAŞ Tesislerinin içinde İdil1 ve İdil2 adlı özel sektöre ait elektrik enerjisi üreten iki ayrı tesis de bulunmaktadır. İdil
Sağlık
İlçede 30 yataklı Devlet Hastanesi mevcut olup hastanede ameliyathane tamamlanarak hizmete konulmuştur. İlçede 4 Sağlık Ocağı 5 Sağlık Evi mevcuttur. Personel Durumu: İlçede Devlet Hastanesinde: yılda 20.000 kişiye poliklinik hizmeti verilmekte olup 2004 yılında ciddi sayıda yardımcı personel ataması gerçekleştirilmiştir. Hastanede 6 Pratisyen Doktor 1 uzman doktor ve 1 Diş Hekimi görev yapmaktadır. Dahiliye Çocuk Kadın Hastalıkları ve Cerrahi Branşlarında Uzman Doktor ihtiyacı vardır. Sağlık ocaklarında hekim bulunmamakta olup
hizmetler yardımcı sağlık personeli vasıtasıyla sürdürülmeye çalışılmaktadır. Sağlık evleri ise personel yetersizliğinden dolayı kapalıdır. Poliklinik Durumu: Hastanede 4 Poliklinik bulunmaktadır. 1- Genel Poliklinik 2- Acil Poliklinik 3- Diş Polikliniği 4- Çocuk Polikliniği Hastanemizde 1998 yılından itibaren hizmet veren tetkik laboratuarımız teknolojiyi takip ederek bugün itibari ile Biyo Kimya Tam Kan sayımı (Hemogram) Mikroskobik Hepatit ve Hiv tetkikleri gibi hizmet kapasitesine sahiptir. Ayrıca Devlet Hastanesinin ek bina projesi tamamlanmış olup 330 milyar keşif bedeli 150 milyar bakanlıkça gönderilmiş geri kalanı Özel İdare bütçesinden tamamlanarak en kısa zamanda yapımına başlanacaktır. İdil
Eğitim ve KültürÇok Amaçlı Toplum Merkezi (ÇATOM) GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı’na bağlı ve İdil Kaymakamlığı’nın gözetiminde görev yapan ÇATOM’ların ilçemizde de şubesi bulunmaktadır. Çok Amaçlı Toplum Merkezi (ÇATOM) 4 Eylül 2003 tarihinde İdil Turgut Özal Mahallesinde Kaymakamlıkça tahsis edilen yeni binada faaliyete başlamış olup İdil Kaymakamlığı ve GAP idaresinin katkıları sonucu eğitime elverişli duruma getirilmiştir. Halkı aydınlatmada çok faydası olan özellikle bayanların eğitiminde etkili rol oynayan ÇATOM ‘da Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ile koordineli olarak aşağıdaki halka açık kurslar düzenlenmiştir. Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü A-) Mevcut Durum : Halk Eğitim merkezi Müdürlüğümüz 1981 yılından itibaren ilçede ve köylerde faaliyetlerini sürdürmektedir. 2003-2004 eğitim öğretim yılında kurumumuz bünyesinde 39 adet muhtelif kurslar açılmış olup
1205 kursiyere belge verilmiştir. Bu kurslar okuma-yazma kursları meslek kursları ve sosyal-kültürel kurslardan oluşmaktadır. Kurslar Milli Eğitime öğretmenler tarafından ek ders karşılığı açılmıştır. Diğer kurumlarla ( JandarmaKaymakamlık ÇATOM) işbirliği halinde kurslar açılmıştır. Müdürlüğümüze ait 2 binamız mevcuttur. Köylerimizde genellikle okuma-yazma kursları açılmaktadır. Usta öğreticisi olmadığından dolayı kullanılamayan halı –kilim ve şal –şapık tezgahlarımız kullanılamamaktadır. Bu tezgahlarımızın onarıma ihtiyacı vardır. B-) Yapılan Çalışmalar Kurumumuz bünyesinde 2003-2004 eğitim öğretim yılında 39 adet kurs açılmıştır. Bu kurslar kaymakamlık ve ÇATOM işbirliği halinde açılmıştır. Açtığımız kurslara ait istatistiki bilgiler ekte sunulmuştur. Bizim İdil Festivali çerçevesinde gelen misafirlere kurum olarak rehberlik görevi yapılmış ayrıca halk oyunları ekibimiz tarafından folklor gösterisi yapılmıştır. 2004-2005 eğitim-öğretim yılının başında özellikle köylerde okuma-yazma kurslarımız hemen başlamıştır.İlçe merkezinde memurlara yönelik dil ve bilgisayar kursları açılmıştır. Halen devam eden önemli kurslarımızdan birisi de dershaneye gidemeyen fakir öğrencilerimize yönelik üniversiteye hazırlık kursudur. 100’den fazla öğrenci bu kursa devam etmektedir. Kızlara yönelik giyim ( biçki –dikiş) kursumuz devam etmektedir. Yine kurumumuz bünyesinde kurulan halk oyunları ekibi çalışmalarını sürdürmekte olup hedefimiz Türkiye genelinde yapılacak yarışmalarda dereceye girmektir. Satrançbağlama sportif faaliyetler 2004-2005 eğitim-öğretim yılında açılması planlanan kurslardan bazılarıdır. İlçe Halk Kütüphanesi İlçe Halk Kütüphanesi 1 Kasım 1993 yılında kurulmuş ve Belediye binasında hizmete başlamıştır. Daha sonra 1997 yılında İdil Lisesine ait ek binaya taşınmış lisenin ihtiyacından dolayı yine 10 Ekim 2004 yılında mülkiyeti Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğüne ait binada hizmet vermeye başlamıştır. Kütüphanemiz Şırnak iline ait ilçeler içinde Cizre ilçesinden sonra en çok okuyucu kitlesine sahip olan ilçedir. İlçe Halk Kütüphanesi’nde 3888 kitap Ansiklopedi ve Roman bulunmaktadır. Kütüphane öğrenciler için en önemli kaynak durumundadır. Halk Kütüphanesinde günlük gazete dergi ve diğer periyodik yayınları takip etmek mümkündür.İdil
Ulaşım ve Altyapı
İlçemiz ulaşım açısından önemli iki karayolu bağlantısının arasındadır. Bunlardan birisi Cizre - İdil - Midyat - Mardin - Batman bağlantısını sağlayan karayolu diğeri ise
Irak-Türkiye bağlantısını sağlayan E-24 (İpek Yolu) karayoludur. Cizre-İdil-Midyat Karayolunun genişletme ve yenileme çalışmaları devam etmektedir. İlçemizde PTT Müdürlüğü ve Telekom hizmetleri aynı binada yürütülmektedir. 1991 yılında PTT santralı 1000’lik Dicle tam otomatik dijital santral haline getirilmiştir. Santral kapasitesi dört kabinet 11.0 sistem 2190 hat kapasitelidir. İlçemize bağlı köylerden Çığır Tepeköy Karalar Oyalı Pınarbaşı Yolaçan Öğündük ve Yavşan köylerinde santral mevcuttur. Mevcut santrallerden 40 yerleşim birimi aboneli olarak yararlanmaktadır. Sulak Hendek Sırtköy Elcani mezrası köylerine kablosuz sistemden telefon tahsis edilmiş olup diğer tüm telefonsuz köylerimize 2001 yılı içerisinde kablosuz telefon sistemi tahsis edilmiştir. Tüm Köy Belde ve Şehir Merkezinde ihtiyaç duyulan herkese telefon en kısa zamanda verilmektedir. İlçemiz şehir merkezinde 1956 köy santralleri 404 köy KTS telefonları 2921 olmak üzere toplam 5281 telefon çalışmaktadır.İdil
Turizm
Timur Çeşmesi: İlçede 15. yüzyıldan kalma Timurlenk tarafından yapılan tarihi TİMUR ÇEŞMESİ bulunmakta olup bu eser Anadolu’da Timur adı ile anılan tek eserdir. Çeşmenin içerisinde birbirine bağlantılı kanallar bulunmaktadır. Timurlenk Çeşmesinin bir rivayete göre yapıldığı dönemde seviye olarak evlerden yüksekte olduğu doğa olaylarından etkilenerek günümüzde aşağı seviyede kaldığı söylenmektedir.
Meryem Ana Kilisesi: İdil
Hatay ve Midyat’tan sonra Anadolu’da Hıristiyanlığın yayıldığı üçüncü yerleşim birimidir. İlçe Merkezinde bulunan Meryem Ana Kilisesi’nin M.S. 57. yılında temeli atılmıştır. 3 bölüm olarak yapılmasına karşın bugün 2 bölümü mevcut olup 1 bölümü gerek yıkımlar gerek tarihte yapılan savaşlardan veya doğa olaylarından dolayı yıkılmıştır. Bölgede Hazreti İsa’nın doğumundan sonra Hıristiyanlığın dünya üzerinde yayılmasına paralel olarak halk Hıristiyan dinini kabul etmiş ve M.S. 57 yılında bölgeye gelen Mor Aday isminde bir havari tarafından Süryanilik yayılmıştır. İlk Hıristiyanlığın yayılmasından sonra bölgede 12 bin insanın vaftiz edildiği rivayet edilmektedir. Çok yakın zamana kadar İlçe Merkezi ve pek çok köy Süryani-Kadim mezhebine bağlı iken Müslüman halkın İlçeye yerleşmesi ve Hıristiyanların yurt dışına göç etmeleri sonucu Müslümanlar çoğunluk durumuna gelmişlerdir. İdil
İlçe Merkezinde 1 adet kullanılan 7 adet kullanılmayan olmak üzere toplam ana kilise ile birlikte 8 Kilise vardır. 1- Meryem Ana Kilisesi 2- Mor Eşayo 3- Mor Gorgis 4- Mor Şemon 5- Mor Yakup 6- Mor Mejdalaniye 7- Mor Ã�ızlayto 8- Mor Yohanon Tarihi Mor Yakup Azizevi: İlçede Süryanilerin çoğunlukta olduğu dönemlerde cemaat kalabalık olduğundan Pazar günü yapılan ayinlerde Kilise yetmediğinden Mor Yakup Azizevinin bulunduğu bölgedeki cemaat Kilise yerine bu Azizevini kullanmaktaydılar. Ayrıca azizevinin bahçesinde tarihi mezarlar bulunmaktadır. Öğündük Köyünde Mor Yakup Kilisesi: İlçemize bağlı Öğündük Köyündeki Mor Yakup Kilisesi M.S. 600. yıllara ait olduğu sanılmaktadır. İdil İlçe Merkezinin yanı sıra Öğündük
Haberli ve Sarıköy’de de faal kiliseler bulunmaktadır. Ayrıca bugün Hıristiyan nüfusun yaşamadığı Yarbaşı Köyünde büyük bir kilise ve Basak Köyünde de manastır kalıntıları bulunmaktadır. Mağara Köyünde Yezidilere ait tapınaklar mevcuttur
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder